کاهش سر و صدای آسانسور نیازمند تشخیص دقیق علت اصلی آن است که می‌تواند شامل فرسودگی قطعات، نیاز به روغن‌کاری، یا مشکلات در سیستم‌های مکانیکی و الکتریکی باشد. با اقدامات مناسب و به موقع، می‌توان این آلودگی صوتی را به حداقل رساند.
سر و صدای غیرعادی در آسانسور یکی از مشکلاتی است که می‌تواند آرامش ساکنان ساختمان‌ها و کاربران را بر هم زند. این صداها نه تنها آزاردهنده هستند، بلکه اغلب نشان‌دهنده وجود نقص یا فرسودگی در بخش‌های مختلف سیستم آسانسور محسوب می‌شوند. نادیده گرفتن این هشدارها می‌تواند به مرور زمان منجر به مشکلات جدی‌تر، کاهش ایمنی و افزایش هزینه‌های تعمیر و نگهداری شود. بنابراین، درک دلایل ایجاد این سروصداها و آشنایی با راهکارهای مؤثر برای رفع آن‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است.
آسانسور یک مجموعه پیچیده از قطعات مکانیکی، الکتریکی و هیدرولیکی است که هماهنگی دقیق آن‌ها برای عملکرد روان و بی‌صدا ضروری است. هرگونه اختلال در عملکرد یکی از این اجزا می‌تواند منجر به تولید صداهای ناهنجار شود. این صداها می‌توانند ماهیت‌های مختلفی داشته باشند، از صدای سایش و جیرجیر گرفته تا کوبش، تقه زدن، وزوز یا سوت. شناسایی نوع صدا اغلب اولین گام در تشخیص علت مشکل است.
در این مقاله به بررسی جامع دلایل اصلی ایجاد صدای آسانسور و راهکارهای عملی برای کاهش یا رفع آن‌ها خواهیم پرداخت. از دلایل رایج مکانیکی مانند خشکی ریل‌ها و فرسودگی قطعات متحرک گرفته تا مشکلات پیچیده‌تر در موتورخانه یا سیستم کنترل، تمامی جوانب پوشش داده خواهند شد. همچنین، روش‌های پیشگیرانه و اهمیت سرویس و نگهداری منظم آسانسور توسط متخصصان برای حفظ عملکرد بهینه و بی‌صدای آن مورد تأکید قرار خواهد گرفت. هدف از این بررسی، ارائه اطلاعات کاربردی به مدیران ساختمان‌ها و کاربران آسانسور است تا بتوانند در مواجهه با این مشکل، اقدامات صحیح و به موقع را انجام دهند.
دلایل مهم ایجاد صدای غیرعادی در آسانسور
صدای غیرعادی در آسانسور می‌تواند منشأهای متعددی داشته باشد که هر یک به نوع خاصی از مشکل در سیستم اشاره می‌کنند. این صداها معمولاً نتیجه نقص‌های مکانیکی، الکتریکی، هیدرولیکی یا نیاز به نگهداری و تنظیمات دوره‌ای هستند. شناخت این دلایل برای عیب‌یابی و رفع مؤثر مشکل ضروری است.
یکی از رایج‌ترین دلایل، مشکلات مربوط به قطعات متحرک مکانیکی است. ریل‌های راهنمای کابین و وزنه تعادل، غلتک‌ها (رولرها)، و سیم‌بکسل‌ها در حین حرکت آسانسور تحت اصطکاک قرار دارند. اگر این قطعات به درستی روغن‌کاری نشده باشند یا دچار فرسودگی، تغییر شکل یا ناهمواری شوند، صدای سایش، جیرجیر یا خش‌خش ایجاد می‌کنند.
مشکلات در سیستم محرک، شامل موتور و گیربکس، نیز از دلایل اصلی صداهای غیرعادی هستند. بلبرینگ‌های فرسوده در موتور می‌توانند صدای وزوز یا تق‌تق تولید کنند. در آسانسورهای گیربکس‌دار، ساییدگی چرخ‌دنده‌ها یا کمبود و آلودگی روغن گیربکس منجر به صداهای ناهنجار می‌شود. در آسانسورهای کششی، وضعیت فلکه موتور و میزان کشش سیم‌بکسل‌ها نیز در تولید صدا مؤثر است.
سیستم ترمز یکی دیگر از بخش‌های مهم است که خرابی یا تنظیم نبودن آن باعث صدا می‌شود. فرسودگی لنت‌های ترمز یا تنظیم نامناسب آن‌ها می‌تواند هنگام توقف یا حرکت آسانسور، صدای کوبش یا لرزش ایجاد کند.
در آسانسورهای هیدرولیک، مشکلات مربوط به جک و پاور یونیت (مجموعه موتور، پمپ و مخزن روغن) عامل صدا هستند. سایش جک، آلودگی یا کمبود روغن هیدرولیک، یا مشکلات در نصب پمپ می‌تواند صداهای مختلفی از جمله وزوز، کوبش یا ضربه ایجاد کند.
سیستم تعلیق کابین نیز در صورت آسیب دیدن فنرها یا قطعات مربوطه می‌تواند منجر به صداهای ضربه‌ای یا تقه شود. همچنین، مشکلات در سیستم الکتریکی مانند سیم‌کشی معیوب، اتصالات شل، یا خرابی در بردهای الکترونیکی و کنتاکتورها در تابلو فرمان می‌توانند باعث صداهای کلیک کردن یا نویزهای الکتریکی شوند.
علاوه بر این، نصب نادرست آسانسور از ابتدا می‌تواند زمینه‌ساز بسیاری از مشکلات و صداهای غیرعادی در طول زمان باشد. عدم تراز بودن ریل‌ها، نصب نامناسب درب‌ها، یا مشکلات در ساختار چاه آسانسور همگی می‌توانند به تولید صداهای ناخواسته منجر شوند. بنابراین، انتخاب یک شرکت معتبر برای نصب آسانسور در پیشگیری از این مشکلات اهمیت بسزایی دارد.
فرسودگی عمومی قطعات به دلیل عمر طولانی آسانسور نیز عامل مهمی در ایجاد صداهای مختلف است. با گذشت زمان، تمامی اجزا دچار سایش و استهلاک می‌شوند و عملکرد آن‌ها از حالت بهینه خارج می‌شود که نتیجه آن تولید صداهای مزاحم است.
در نهایت، عدم انجام سرویس و نگهداری منظم یکی از اصلی‌ترین دلایل بروز صداهای غیرعادی است. نگهداری پیشگیرانه شامل روغن‌کاری، تنظیم، بازرسی و تعویض به موقع قطعات فرسوده، نقش حیاتی در حفظ عملکرد بی‌صدا و ایمن آسانسور دارد. نادیده گرفتن این امر، مشکلات کوچک را به خرابی‌های بزرگ و پرصدا تبدیل می‌کند.
صدای غیرعادی در آسانسور اغلب نشانه‌ای از نیاز به توجه و رسیدگی است. این صداها می‌توانند ریشه در فرسودگی مکانیکی، مشکلات الکتریکی، یا نیاز به تنظیمات داشته باشند و بی‌توجهی به آن‌ها می‌تواند ایمنی و عملکرد آسانسور را تحت تأثیر قرار دهد.
انواع صداهای غیرعادی در آسانسورها
صداهای غیرعادی که از آسانسور شنیده می‌شوند، می‌توانند بسیار متنوع باشند و هر نوع صدا معمولاً به مشکل خاصی در سیستم اشاره دارد. تشخیص نوع صدا اولین قدم در عیب‌یابی و یافتن راه‌حل مناسب است. آشنایی با انواع رایج این صداها به کاربران و تکنسین‌ها کمک می‌کند تا منشأ مشکل را سریع‌تر شناسایی کنند.
یکی از صداهای شایع، صدای سایش یا جیرجیر است. این صدا معمولاً نشان‌دهنده اصطکاک بیش از حد بین قطعات متحرک است. دلایل احتمالی آن شامل خشک بودن ریل‌های راهنما به دلیل عدم روغن‌کاری مناسب، فرسودگی یا خرابی غلتک‌های راهنما که روی ریل حرکت می‌کنند، سایش سیم‌بکسل‌ها روی فلکه موتور یا هرزگردها به دلیل عدم تنظیم کشش یا فرسودگی خود سیم‌بکسل‌ها، یا وجود ذرات خارجی و آلودگی روی ریل‌ها و قطعات متحرک است.
صدای کوبیدن یا تقه زدن یکی دیگر از صداهای آزاردهنده است که اغلب در هنگام حرکت، توقف یا شروع حرکت آسانسور شنیده می‌شود. این صدا می‌تواند ناشی از شل شدن پیچ‌ها و اتصالات در بخش‌های مختلف کابین، قاب وزنه تعادل یا تجهیزات موتورخانه باشد. همچنین، برخورد قطعات متحرک به یکدیگر، مشکلات مربوط به سیستم ترمز (مانند درگیری یا رها شدن ناگهانی ترمز)، عدم تراز بودن ریل‌های راهنما، مشکلات در عملکرد درب‌های طبقات یا کابین، و ایراد در سیستم تعلیق کابین می‌تواند عامل این صدای کوبش باشد.
صدای سوت ممتد یا وزوز معمولاً با عملکرد موتور یا سیستم‌های برقی مرتبط است. بلبرینگ‌های فرسوده موتور، مشکلات در سیستم برق‌رسانی یا تابلو فرمان، سایش تسمه‌ها یا چرخ‌دنده‌ها در آسانسورهای قدیمی‌تر، یا حتی مشکل در سیستم تهویه کابین یا موتورخانه می‌تواند باعث این صدا شود. صدای وزوز بلند و غیرعادی از موتورخانه اغلب نشانه‌ای از مشکل جدی در موتور یا درایو (کنترل‌کننده سرعت موتور) است.
صدای کلیک کردن معمولاً به سیستم کنترل الکتریکی مربوط می‌شود. کنتاکتورها و رله‌ها در تابلو فرمان که وظیفه قطع و وصل جریان برق موتور و سایر تجهیزات را بر عهده دارند، هنگام عملکرد صدای کلیک ایجاد می‌کنند. اگر این صداها غیرعادی، بلندتر از حد معمول، یا نامنظم باشند، می‌توانند نشانه‌ای از مشکل در این قطعات یا در سیستم کنترل کلی باشند.
صدای ضربه ناگهانی، به خصوص هنگام رسیدن کابین به انتهای مسیر حرکت (بالا یا پایین)، می‌تواند ناشی از خرابی یا فرسودگی ضربه‌گیرهای مستقر در چاه آسانسور باشد. این ضربه‌گیرها وظیفه جذب انرژی در انتهای مسیر را دارند و خرابی آن‌ها باعث برخورد سخت و پرصدا می‌شود. همچنین، برخورد وسایل داخل کابین با دیواره‌ها یا درب، یا برخورد وزنه تعادل با چیزی در چاه می‌تواند این صدا را ایجاد کند.
شناسایی دقیق نوع و محل تولید صدا (مثلاً از کابین، از چاه، یا از موتورخانه) به تکنسین کمک می‌کند تا علت اصلی را سریع‌تر تشخیص داده و اقدامات لازم برای تعمیر و رفع مشکل را انجام دهد. در بسیاری از موارد، صداهای غیرعادی هشداری جدی هستند که نباید نادیده گرفته شوند.
| نوع صدای غیرعادی | دلایل احتمالی |
| سایش یا جیرجیر | خشکی ریل‌ها، فرسودگی غلتک‌ها، سایش سیم‌بکسل‌ها، وجود آلودگی |
| کوبیدن یا تقه زدن | شل شدن اتصالات، برخورد قطعات، مشکلات ترمز، عدم تراز ریل‌ها، مشکلات درب یا تعلیق |
| سوت ممتد یا وزوز | مشکلات موتور یا بلبرینگ‌ها، مشکلات سیستم برق، سایش تسمه‌ها/چرخ‌دنده‌ها، مشکل تهویه |
| کلیک کردن | مشکلات در کنتاکتورها یا رله‌ها در تابلو فرمان، ایراد در سیستم کنترل |
| ضربه ناگهانی | خرابی ضربه‌گیرها، برخورد وزنه تعادل یا کابین با موانع، مشکلات سیستم تعلیق |
علت صدای کوبیدن آسانسور در طبقات چیست و چگونه می توان آن را رفع کرد؟
صدای کوبیدن آسانسور، به خصوص هنگام توقف یا حرکت در نزدیکی طبقات، یکی از شایع‌ترین و آزاردهنده‌ترین صداها است. این صدا می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد که اغلب به مشکلات مکانیکی یا تنظیمات مربوط می‌شوند. درک علت ریشه‌ای برای رفع مؤثر این مشکل ضروری است.
یکی از دلایل اصلی صدای کوبش، شل شدن اتصالات و پیچ‌ها و شستی اسانسور در بخش‌های مختلف آسانسور است. کابین، قاب وزنه تعادل، ریل‌های راهنما و حتی درب‌های طبقات توسط پیچ و مهره به سازه ساختمان یا به یکدیگر متصل هستند. لرزش‌های مداوم ناشی از حرکت آسانسور می‌تواند به مرور زمان باعث شل شدن این اتصالات شده و در نتیجه، هنگام حرکت یا توقف، صدای تقه یا کوبش ایجاد شود.
مشکلات مربوط به سیستم ترمز نیز عامل مهمی در ایجاد صدای کوبش هستند. اگر لنت‌های ترمز فرسوده شده باشند یا ترمز به درستی تنظیم نشده باشد، ممکن است در لحظه توقف، ترمز با ضربه درگیر شود یا در حین حرکت صدای ساییدگی یا کوبش ایجاد کند. تنظیم نبودن فاصله بین لنت‌ها و دیسک ترمز یا درام نیز می‌تواند منجر به این صدا شود.
عدم تراز بودن ریل‌های راهنما در چاه آسانسور می‌تواند باعث شود که غلتک‌های راهنمای کابین یا وزنه تعادل به جای حرکت روان روی ریل، با آن درگیر شده و صدای کوبش یا ضربه ایجاد کنند. همچنین، وجود ناهمواری یا خمیدگی در ریل‌ها نیز می‌تواند عامل مشابهی باشد.
مشکلات در سیستم تعلیق کابین، مانند آسیب دیدن فنرهای زیر کابین یا اتصالات نگهدارنده آن، می‌تواند باعث حرکت نامنظم یا ضربه‌ای کابین شده و صدای تقه ایجاد کند. این مشکل به خصوص در آسانسورهای قدیمی‌تر شایع‌تر است.
مشکلات مربوط به درب‌های آسانسور نیز گاهی عامل صدای کوبش در طبقات هستند. اگر درب طبقه یا درب کابین به درستی تنظیم نشده باشد یا قطعات آن (مانند غلتک‌ها یا قفل‌ها) فرسوده باشند، ممکن است هنگام باز و بسته شدن یا در حین حرکت کابین، صدای کوبش ایجاد کنند. به خصوص در لحظه توقف و باز شدن درب، این صدا می‌تواند مشهود باشد.
در برخی موارد، برخورد وزنه تعادل با موانع در چاه یا حرکت نامنظم آن نیز می‌تواند صدای کوبش ایجاد کند. این مشکل معمولاً ناشی از عدم تراز بودن ریل‌های وزنه تعادل یا وجود مانع در مسیر حرکت آن است.
نصب نامناسب قطعات یا عدم رعایت استانداردها در هنگام نصب اولیه نیز می‌تواند زمینه‌ساز بروز صدای کوبش در آینده شود. به عنوان مثال، اگر اتصالات ریل‌ها به درستی محکم نشده باشند یا فاصله بین قطعات متحرک رعایت نشده باشد، ممکن است با گذشت زمان و تحت تأثیر لرزش‌ها، صدا ایجاد شود.
برای رفع صدای کوبیدن آسانسور، اولین قدم تشخیص دقیق علت است. این کار باید توسط تکنسین متخصص آسانسور انجام شود. پس از تشخیص، راه‌حل‌های متناسب با علت اعمال می‌شوند که در بخش‌های بعدی به تفصیل به آن‌ها خواهیم پرداخت. این راه‌حل‌ها می‌توانند شامل محکم کردن اتصالات، تنظیم یا تعویض سیستم ترمز، تراز کردن ریل‌ها، رفع مشکلات درب‌ها، روغن‌کاری مناسب، یا تعویض قطعات فرسوده باشند.
صدای کوبیدن آسانسور در طبقات اغلب ناشی از شل شدن اتصالات، مشکلات ترمز، عدم تراز ریل‌ها یا فرسودگی قطعات متحرک است. تشخیص دقیق علت توسط متخصص و انجام اقدامات اصلاحی مانند محکم کردن اتصالات و تنظیم ترمزها برای رفع این مشکل ضروری است.
چگونه می توان صدا کوبیدن آسانسور در طبقات را رفع کرد
رفع صدای کوبیدن آسانسور در طبقات مستلزم انجام اقدامات فنی و تخصصی است که باید توسط سرویسکار مجاز آسانسور انجام شود. پس از تشخیص علت دقیق صدا، تکنسین با استفاده از روش‌های مناسب به برطرف کردن آن می‌پردازد.
اگر علت صدای کوبش ناشی از شل شدن اتصالات باشد، تکنسین تمامی پیچ‌ها و مهره‌های مربوط به کابین، قاب وزنه تعادل، ریل‌ها و اتصالات آن‌ها را بررسی کرده و در صورت نیاز آن‌ها را محکم می‌کند. این کار به خصوص در نقاطی که لرزش بیشتری تحمل می‌کنند، مانند اتصالات ریل‌ها به دیوار چاه یا اتصالات کف کابین، از اهمیت بالایی برخوردار است.
در صورتی که سیستم ترمز عامل صدا باشد، تکنسین ابتدا وضعیت لنت‌های ترمز را بررسی می‌کند. اگر لنت‌ها فرسوده شده باشند، باید تعویض شوند. همچنین، تنظیم فاصله بین لنت‌ها و دیسک یا درام ترمز و اطمینان از عملکرد صحیح مکانیزم ترمز برای درگیری و رها شدن نرم و بی‌صدا ضروری است. این تنظیمات باید با دقت و طبق استانداردهای ایمنی انجام شوند.
اگر عدم تراز بودن ریل‌های راهنما علت کوبش باشد، تراز کردن ریل‌ها یک فرآیند تخصصی است که نیازمند ابزار دقیق و دانش فنی است. تکنسین با استفاده از شاقول لیزری یا روش‌های دیگر، انحراف ریل‌ها را شناسایی و با تنظیم بست‌ها و اتصالات، آن‌ها را در وضعیت صحیح و تراز قرار می‌دهد. در مواردی که ریل‌ها دچار خمیدگی یا آسیب جدی شده باشند، ممکن است نیاز به تعویض بخش‌هایی از ریل باشد.
برای رفع مشکلات مربوط به درب‌های آسانسور که باعث صدای کوبش می‌شوند، تکنسین قطعات فرسوده مانند غلتک‌های آویز درب کابین یا غلتک‌های درب طبقات را تعویض می‌کند. همچنین، تنظیم دقیق مکانیزم باز و بسته شدن درب، تنظیم قفل‌های درب طبقات و اطمینان از هم‌سطح بودن درب کابین و طبقه در هنگام توقف، به کاهش صدا کمک می‌کند.
روغن‌کاری مناسب ریل‌های راهنما و قطعات متحرک درب‌ها نیز در کاهش صدای کوبش ناشی از اصطکاک نقش دارد. استفاده از روان‌کننده‌های مخصوص آسانسور و اطمینان از رسیدن روغن به تمامی نقاط تماس، حرکت روان‌تر و بی‌صداتر را تضمین می‌کند.
در مواردی که سیستم تعلیق کابین مشکل دارد، تکنسین فنرها و اتصالات مربوطه را بررسی و در صورت نیاز تعویض یا تنظیم می‌کند تا حرکت کابین نرم و بدون ضربه باشد.
در نهایت، اگر صدای کوبش ناشی از نصب ضربه‌گیرها باشد، بررسی سلامت و محل نصب آن‌ها ضروری است. ضربه‌گیرهای فرسوده یا آسیب‌دیده باید با نمونه‌های استاندارد جایگزین شوند تا بتوانند انرژی ضربه در انتهای مسیر را به درستی جذب کنند.
لازم به ذکر است که تمامی این اقدامات باید توسط تکنسین‌های آموزش‌دیده و با تجربه انجام شوند، زیرا تنظیمات نادرست می‌تواند ایمنی آسانسور را به خطر اندازد. انجام سرویس و نگهداری منظم آسانسور بهترین راه برای پیشگیری از بروز این مشکلات و شناسایی آن‌ها در مراحل اولیه است.
روغن کاری مناسب
روغن‌کاری مناسب یکی از اقدامات اساسی در سرویس و نگهداری آسانسور است که نقش حیاتی در کاهش اصطکاک، جلوگیری از فرسودگی زودرس قطعات و کاهش صداهای غیرعادی، به خصوص صدای سایش و جیرجیر، ایفا می‌کند. قطعات متحرک مختلفی در سیستم آسانسور وجود دارند که نیازمند روان‌کاری منظم هستند.
مهم‌ترین نقاطی که باید به طور منظم روغن‌کاری شوند، ریل‌های راهنمای کابین و وزنه تعادل هستند. غلتک‌های راهنما دائماً روی این ریل‌ها حرکت می‌کنند و اصطکاک بین آن‌ها می‌تواند عامل اصلی صدای سایش باشد. استفاده از روغن مخصوص ریل آسانسور که ویسکوزیته و چسبندگی مناسبی دارد، اصطکاک را به حداقل رسانده و حرکت کابین و وزنه را روان می‌کند.
سیم‌بکسل‌ها نیز نیازمند روان‌کاری هستند. سیم‌بکسل از رشته‌های فولادی متعددی تشکیل شده است و روان‌کاری مناسب از سایش رشته‌ها به یکدیگر، زنگ‌زدگی و فرسودگی آن‌ها جلوگیری می‌کند. نوع روان‌کننده سیم‌بکسل با روغن ریل متفاوت است و باید از محصولات مخصوص که توسط سازنده آسانسور توصیه شده، استفاده شود.
قطعات متحرک درب‌های آسانسور، شامل غلتک‌ها، لولاها و مکانیزم باز و بسته شدن، نیز باید به طور منظم روان‌کاری شوند. این کار باعث حرکت نرم و بی‌صدای درب‌ها شده و از صداهای جیرجیر یا سایش در هنگام عملکرد درب جلوگیری می‌کند.
در آسانسورهای گیربکس‌دار، روغن گیربکس نقش مهمی در روان‌کاری چرخ‌دنده‌ها و کاهش صدای ناشی از سایش آن‌ها دارد. تعویض منظم روغن گیربکس طبق توصیه سازنده آسانسور برای حفظ عملکرد بهینه و بی‌صدای آن ضروری است. کمبود یا آلودگی روغن گیربکس می‌تواند منجر به افزایش دما، فرسودگی سریع‌تر چرخ‌دنده‌ها و تولید صداهای ناهنجار شود.
در آسانسورهای هیدرولیک، روغن هیدرولیک عامل انتقال نیرو است و نقش روان‌کنندگی نیز دارد. حفظ سطح مناسب و کیفیت روغن هیدرولیک برای عملکرد نرم و بی‌صدای جک و پمپ ضروری است. آلودگی روغن هیدرولیک یا کمبود آن می‌تواند منجر به صداهای وزوز یا ضربه در سیستم هیدرولیک شود.
برای انجام روغن‌کاری مناسب، باید از روان‌کننده‌های استاندارد و با کیفیت که مخصوص کاربرد در آسانسور طراحی شده‌اند، استفاده کرد. استفاده از روغن‌های نامناسب یا روغن‌کاری ناکافی نه تنها مشکل صدا را حل نمی‌کند، بلکه می‌تواند به قطعات آسیب رسانده و عمر مفید آن‌ها را کاهش دهد.
برنامه روغن‌کاری باید بخشی از برنامه سرویس و نگهداری منظم آسانسور باشد و توسط تکنسین متخصص انجام شود. تکنسین می‌داند کدام نقاط نیازمند روغن‌کاری هستند، از چه نوع روان‌کننده‌ای باید استفاده کرد و چه میزان روغن‌کاری لازم است. روغن‌کاری بیش از حد نیز می‌تواند مشکلاتی ایجاد کند، مانند جذب گرد و غبار و آلودگی بیشتر.
تعویض قطعات فرسوده
یکی از دلایل اصلی ایجاد صداهای غیرعادی در آسانسور، فرسودگی قطعات به دلیل استفاده مداوم و گذشت زمان است. قطعات متحرک و تحت فشار در سیستم آسانسور مانند ریل‌ها، غلتک‌ها، سیم‌بکسل‌ها، بلبرینگ‌ها، لنت‌های ترمز و قطعات درب‌ها به مرور زمان دچار سایش و استهلاک می‌شوند. این فرسودگی باعث از بین رفتن حالت اولیه قطعه، افزایش اصطکاک، لقی یا عدم عملکرد صحیح شده و در نتیجه منجر به تولید صداهای ناهنجار می‌شود.
ریل‌های راهنما ممکن است دچار سایش، ناهمواری یا خمیدگی شوند. این مشکل باعث حرکت غیرروان غلتک‌ها روی ریل شده و صدای سایش یا کوبش ایجاد می‌کند. در صورت تشخیص فرسودگی جدی ریل‌ها، تعویض بخش‌های آسیب‌دیده یا کل ریل ضروری است.
غلتک‌های راهنمای کابین و وزنه تعادل معمولاً از جنس پلی اورتان یا مواد مشابه ساخته می‌شوند و به مرور زمان دچار سایش، تغییر شکل یا ترک‌خوردگی می‌شوند. غلتک‌های فرسوده نمی‌توانند به درستی روی ریل حرکت کنند و باعث لرزش و صدا می‌شوند. تعویض به موقع غلتک‌های فرسوده یکی از اقدامات مهم در کاهش صدا و افزایش نرمی حرکت آسانسور است.
سیم‌بکسل‌ها نیز دچار فرسودگی می‌شوند. کشیدگی، پارگی جزئی رشته‌ها، یا کاهش قطر سیم‌بکسل‌ها می‌تواند باعث لرزش و صدا در حین حرکت شود. بازرسی منظم سیم‌بکسل‌ها و تعویض آن‌ها در صورت فرسودگی یا آسیب، برای ایمنی و کاهش صدا حیاتی است.
بلبرینگ‌ها در موتور، فلکه‌ها و سایر قطعات چرخشی به مرور زمان کیفیت خود را از دست می‌دهند و صدای وزوز، زوزه یا تق‌تق ایجاد می‌کنند. بلبرینگ‌های فرسوده باید توسط تکنسین متخصص تعویض شوند.
لنت‌ها و سایر قطعات سیستم ترمز دچار سایش می‌شوند. لنت‌های فرسوده نمی‌توانند به درستی عمل کنند و ممکن است در لحظه توقف صدای کوبش یا ساییدگی ایجاد کنند. تعویض لنت‌های ترمز در زمان مناسب برای عملکرد صحیح و بی‌صدای ترمز ضروری است.
قطعات متحرک درب‌های آسانسور، مانند غلتک‌ها، قرقره‌ها و تسمه‌های محرک، نیز دچار فرسودگی می‌شوند و باعث حرکت نامنظم و پرصدا درب‌ها می‌شوند. تعویض این قطعات به حرکت نرم و بی‌صدای درب‌ها کمک می‌کند.
تشخیص زمان مناسب برای تعویض قطعات فرسوده نیازمند بازرسی‌های دوره‌ای توسط تکنسین متخصص است. تکنسین با بررسی وضعیت ظاهری و عملکردی قطعات، زمان تعویض آن‌ها را تشخیص می‌دهد. استفاده از قطعات یدکی اصل و با کیفیت در هنگام تعویض بسیار مهم است تا از دوام و عملکرد صحیح آسانسور اطمینان حاصل شود. قطعات بی‌کیفیت ممکن است به سرعت دوباره فرسوده شده یا حتی به سایر بخش‌های سیستم آسیب برسانند.
تعویض قطعات فرسوده بخشی جدایی‌ناپذیر از برنامه سرویس و نگهداری پیشگیرانه است و نقش مهمی در حفظ ایمنی، افزایش عمر مفید آسانسور و کاهش صداهای آزاردهنده دارد.
تنظیم ترمزها
سیستم ترمز در آسانسور یکی از حیاتی‌ترین اجزا برای اطمینان از توقف ایمن و دقیق کابین در طبقات است. عملکرد صحیح ترمز نه تنها برای ایمنی مسافران ضروری است، بلکه در جلوگیری از ایجاد صداهای غیرعادی، به خصوص صدای کوبش یا لرزش در هنگام توقف، نقش مهمی دارد. تنظیم نبودن ترمزها می‌تواند یکی از دلایل اصلی این صداها باشد.
ترمز آسانسور معمولاً یک ترمز الکترومغناطیسی است که در موتورخانه و بر روی محور موتور یا گیربکس نصب می‌شود. این ترمز در حالت عادی درگیر است و کابین را در جای خود نگه می‌دارد. هنگام حرکت آسانسور، ترمز توسط جریان برق رها می‌شود و پس از رسیدن کابین به مقصد و قطع جریان برق موتور، دوباره درگیر می‌شود تا کابین را ثابت نگه دارد.
مشکلات مربوط به ترمز که می‌توانند باعث صدا شوند، عبارتند از:
تنظیم نبودن فاصله بین لنت‌های ترمز و دیسک یا درام: اگر این فاصله بیش از حد زیاد باشد، در لحظه درگیری ترمز، لنت‌ها با ضربه به دیسک برخورد می‌کنند و صدای کوبش ایجاد می‌شود. اگر فاصله خیلی کم باشد، ممکن است لنت‌ها در حین حرکت به دیسک ساییده شده و صدای سایش یا وزوز ایجاد کنند.
فرسودگی یا آسیب دیدن لنت‌های ترمز: لنت‌های فرسوده یا آسیب‌دیده نمی‌توانند به درستی روی سطح دیسک یا درام بچسبند و ممکن است باعث لرزش یا صدای ساییدگی شوند. در موارد شدیدتر، فرسودگی ناهموار لنت‌ها می‌تواند منجر به صدای کوبش شود.
مشکل در مکانیزم رهاسازی یا درگیری ترمز: اگر بخش‌های مکانیکی یا الکترومغناطیسی ترمز به درستی عمل نکنند، رها شدن یا درگیری ترمز ممکن است با تأخیر، ناگهانی یا با ضربه انجام شود که منجر به صدا می‌شود.
وجود آلودگی یا روغن روی سطح ترمز: وجود گرد و غبار، روغن یا سایر آلودگی‌ها روی لنت‌ها یا دیسک ترمز می‌تواند باعث کاهش ضریب اصطکاک و عملکرد نامنظم ترمز شده و صداهای ناهنجار ایجاد کند.
تنظیم کشش فنرهای ترمز: نیروی لازم برای درگیری ترمز توسط فنرها تأمین می‌شود. اگر کشش این فنرها به درستی تنظیم نشده باشد، نیروی ترمز کافی نبوده یا درگیری آن با مشکل مواجه می‌شود که می‌تواند منجر به لرزش یا صدا شود.
تنظیم ترمزها یک فرآیند بسیار حساس و تخصصی است که باید منحصراً توسط تکنسین‌های مجاز و آموزش‌دیده انجام شود. تنظیم نادرست ترمزها نه تنها مشکل صدا را حل نمی‌کند، بلکه می‌تواند منجر به مشکلات ایمنی جدی، از جمله عدم توقف آسانسور در مواقع اضطراری، شود. تکنسین با استفاده از ابزار دقیق، فاصله لنت‌ها، نیروی فنرها و عملکرد کلی ترمز را بررسی و تنظیم می‌کند تا ترمز به صورت نرم، مؤثر و بی‌صدا عمل کند.
استفاده از عایق صدا
در کنار رفع دلایل ریشه‌ای تولید صدا در آسانسور، استفاده از عایق صدا می‌تواند یک راهکار مؤثر برای کاهش انتقال صدا به فضاهای اطراف، به خصوص در ساختمان‌های مسکونی و اداری، باشد. حتی پس از انجام تمامی تعمیرات و تنظیمات لازم، ممکن است مقداری صدای طبیعی ناشی از عملکرد موتور و حرکت کابین باقی بماند که استفاده از عایق می‌تواند این صدا را به حداقل برساند و آرامش بیشتری برای ساکنان فراهم کند.
عایق صدا را می‌توان در بخش‌های مختلفی از ساختمان که تحت تأثیر صدای آسانسور قرار دارند، نصب کرد:
چاه آسانسور: دیوارهای چاه آسانسور می‌توانند نقش مهمی در انتقال صدا و لرزش به سازه ساختمان و فضاهای مجاور داشته باشند. عایق‌کاری دیوارهای چاه با مواد جاذب صدا مانند پشم سنگ، فوم‌های آکوستیک یا پانل‌های عایق صدا می‌تواند به طور قابل توجهی میزان صدای منتقل شده به طبقات را کاهش دهد. این کار معمولاً در مراحل ساخت یا بازسازی ساختمان انجام می‌شود، اما در برخی موارد می‌توان عایق‌کاری را پس از ساخت نیز اجرا کرد.
موتورخانه آسانسور: موتورخانه محل اصلی تولید صداهای بلند ناشی از موتور، گیربکس و تابلو فرمان است. عایق‌کاری دیواره‌ها، سقف و کف موتورخانه با مواد جاذب و مسدودکننده صدا می‌تواند از انتقال مستقیم صدا به طبقات پایین‌تر یا فضاهای مجاور جلوگیری کند. نصب پایه‌های لرزه‌گیر زیر موتور و گیربکس نیز به کاهش انتقال لرزش و صدای ناشی از آن به سازه ساختمان کمک می‌کند.
درب‌های آسانسور: درب‌های طبقات و درب کابین می‌توانند مسیرهایی برای نشت صدا باشند. استفاده از نوارهای درزبند آکوستیک در اطراف فریم درب‌ها و استفاده از درب‌های با ساختار عایق صدا (مانند درب‌های دو جداره یا پر شده با مواد عایق) می‌تواند به کاهش صدای منتقل شده از چاه به داخل طبقه کمک کند.
کابین آسانسور: دیواره‌ها و کف کابین نیز می‌توانند صدا را به داخل کابین یا از داخل کابین به بیرون منتقل کنند. استفاده از مواد عایق صدا در ساختار دیواره‌های کابین و استفاده از کفپوش‌های جاذب صدا می‌تواند به کاهش صدای داخل کابین و همچنین کاهش انتقال صدا از کابین به چاه کمک کند.
انتخاب نوع عایق صدا بستگی به میزان صدا، نوع صدا (هوایی یا سازه‌ای) و شرایط محیطی دارد. مواد مختلفی مانند پشم سنگ، پشم شیشه، فوم‌های پلی اورتان، پانل‌های گچی آکوستیک و مواد الاستومری برای عایق‌کاری صدا و لرزش مورد استفاده قرار می‌گیرند. مشورت با متخصصان آکوستیک و شرکت‌های متخصص در زمینه عایق‌کاری صدا برای انتخاب بهترین راهکار و مواد مناسب توصیه می‌شود.
استفاده از عایق صدا به تنهایی مشکل اصلی تولید صدا در آسانسور را حل نمی‌کند، اما یک راهکار مکمل مؤثر برای کاهش آلودگی صوتی ناشی از عملکرد آسانسور است و می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی ساکنان و کاربران ساختمان کمک کند.
نصب ضربه گیرها
ضربه گیرها (Buffers) در آسانسور، قطعات ایمنی مهمی هستند که در قسمت پایین چاه (پیته) و گاهی در بالای چاه نصب می‌شوند. وظیفه اصلی آن‌ها جذب انرژی کابین یا وزنه تعادل در صورت حرکت بیش از حد و رسیدن به انتهای مسیر عادی است. این قطعات در شرایط اضطراری فعال می‌شوند، اما سلامت و عملکرد صحیح آن‌ها می‌تواند در کاهش برخی صداهای غیرعادی، به خصوص صدای ضربه در انتهای مسیر، نیز مؤثر باشد.
انواع مختلفی از ضربه‌گیرها وجود دارند، از جمله ضربه‌گیرهای فنری و ضربه‌گیرهای هیدرولیکی. ضربه‌گیرهای فنری معمولاً برای آسانسورهایی با سرعت پایین‌تر استفاده می‌شوند، در حالی که ضربه‌گیرهای هیدرولیکی برای آسانسورهای با سرعت بالاتر طراحی شده‌اند و توانایی جذب انرژی بیشتری دارند.
اگر ضربه‌گیرها فرسوده، آسیب‌دیده یا به درستی نصب نشده باشند، ممکن است در صورت حرکت کابین یا وزنه تعادل تا نزدیکی انتهای مسیر (حتی در شرایط عادی که سیستم کنترل از رسیدن به ضربه‌گیر جلوگیری می‌کند)، صدای ضربه یا کوبش ایجاد شود. به عنوان مثال، اگر ضربه‌گیرها در جای خود محکم نباشند یا فنرهای آن‌ها خاصیت ارتجاعی خود را از دست داده باشند، ممکن است در اثر لرزش‌های عادی آسانسور نیز صدا ایجاد کنند.
سوالات متداول
دلایل اصلی ایجاد صدای غیرعادی در آسانسور چیست؟
دلایل اصلی شامل فرسودگی قطعات مکانیکی مانند ریل‌ها و غلتک‌ها، نیاز به روغن‌کاری، مشکلات در سیستم ترمز، ایراد در موتور و گیربکس، نقص در سیستم هیدرولیک یا الکتریکی و نصب نامناسب آسانسور است.
آیا صدای آسانسور خطرناک است و نیاز به تعمیر فوری دارد؟
بسیاری از صداهای غیرعادی، به خصوص صداهای بلند یا ناگهانی مانند کوبش یا تقه زدن، می‌توانند نشانه‌ای از مشکلات جدی باشند که ایمنی آسانسور را به خطر می‌اندازند. بنابراین، هرگونه صدای غیرعادی باید جدی گرفته شده و توسط متخصص بررسی شود.
علت صداهای مختلف آسانسور مانند سوت، لرزش یا کوبش چیست؟
صدای سوت یا وزوز معمولاً به موتور یا سیستم برق مربوط است. لرزش می‌تواند ناشی از عدم تراز بودن ریل‌ها یا مشکلات تعلیق باشد. کوبش اغلب به شل شدن اتصالات، مشکلات ترمز یا ایراد در درب‌ها مربوط می‌شود.
هر چند وقت یکبار آسانسور نیاز به سرویس و نگهداری دارد؟
آسانسورها معمولاً نیاز به سرویس و نگهداری ماهانه دارند. این بازرسی‌های دوره‌ای توسط تکنسین متخصص برای تشخیص و رفع مشکلات احتمالی از جمله صداهای غیرعادی، قبل از جدی شدن آن‌ها، ضروری است.
آیا می توان صداهای جزئی آسانسور را به صورت موقت رفع کرد؟
تلاش برای رفع موقت صداهای جزئی بدون دانش فنی می‌تواند خطرناک باشد. بهتر است حتی برای صداهای جزئی نیز با یک متخصص آسانسور مشورت شود تا علت اصلی تشخیص داده شده و راه‌حل دائمی و ایمن اعمال شود.
چه قطعاتی در آسانسور بیشترین تاثیر را در ایجاد صدا دارند؟
قطعاتی که بیشترین تأثیر را در ایجاد صدا دارند شامل ریل‌های راهنما، غلتک‌ها، سیم‌بکسل‌ها، موتور و بلبرینگ‌های آن، سیستم ترمز و قطعات متحرک درب‌ها هستند.
